იურიდიული პირის რეგისტრაცია საქართველოში მხოლოდ რამდენიმე მარტივ მოქმედებას მოითხოვს: ა) სადამფუძნებლო დოკუმენტაციის წარდგენა; ბ) დამფუძნებელთა ხელმოწერა და გ) რეგისტრაციის საფასურის გადახდა. რეგისტრაცია ხდება საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში. ეს ნიშნავს, რომ საჭირო არ არის, დაინტერესებულმა პირმა რეგისტრაცისთვის მიმართოს სასამართლოს ან რომელიმე სხვა ორგანოს.

იურიდიული პირის რეგისტრაციის საკითხები მოწესრიგებულია შემდეგ ნორმებში: „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონი, „მეწარმეთა და არასამეწარეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირთა რეგისტრაციის შესახებ“ ინსტრუქცია, „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონი და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი.

იურიდიული პირის რეგისტრაციისთვის კანონმდებლობა განსაზღვრავს ორგვარ პერიოდულობას: ა) დოკუმენტაციის ჩაბარებიდან მეორე სამუშაო დღე ან ბ) დოკუმენტაციის ჩაბარების დღე. პირველ შემთხვევაში, რეგისტრაციის საფასურია 100 ₾, ხოლო, მეორე შემთხვევაში — 200 ₾. ამასთან, თუ რომელიმე დოკუმენტი არ იქნა ნოტარიულად დამოწმებული (მაგალითად, დამფუძნებლებმა გადაწყვიტეს, რომ ადგილზე მოაწერონ ხელი), მისი ღირებულება განისაზღვრება დამატებით 5 ₾-ით.

საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს უფლება აქვს, დაახარვეზოს შეტანილი განცხადება და დამფუძნებლებს ერთთვიანი ვადა განუსაზღვროს ხარვეზის გამოსწორებისთვის. ეს შეიძლება ეხებოდეს ისეთ შემთხვევას, როდესაც სრულყოფილი დოკუმენტაცია არ აქვს წარდგენილი მხარეს და სხვ. ხარვეზის გამოსწორების შედეგად, რეგისტრაცია სრულდება. დასრულებული რეგისტრაცია გულისხმობს, რომ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ვებგვერდზე აისახება შესაბამისი ამონაწერი იურიდიული პირის შესახებ.

საქართველოს კანონმდებლობით, შესაძლებელია დარეგისტრირდეს შემდეგი იურიდიული პირები: შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება (შპს), სააქციო საზოგადოება (სს), კომანდიტური საზოგადოება (კს), სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება (სპს), კოოპერატივი, არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი (ეს უკანასკნელი არ არის მოგებაზე ორიენტირებული იურიდიული პირი).

კანონი იცნობს ინდივიდუალური მეწარმის ცნებას. კერძოდ, ფიზიკურ პირს უფლება აქვს, დარეგისტრირდეს ინდივიდუალურ მეწარმედ. ინდ. მეწარმეს უფლება აქვს, განახორციელოს კომერციული საქმიანობა. 

კომერციული საქმიანობის ერთ-ერთი განმახორციელებელია ასევე, უცხო ქვეყნის საწარმოს ფილიალი. ფილიალი არ წარმოადენს დამოუკიდებელ იურიდიულ პირს. ფილიალად შესაძლებელია დარეგისტრირდეს უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალიც.

იურიდიული პირის რეგისტრაციისთვის საჭიროა, რომ ყველა დოკუმენტი შესრულებული იყოს მათ შორის ქართულ ენაზეც (შეიძლება ორენოვანი დოკუმენტაციის წარდგენა). მაგალითად, შპს-ს შემთხვევაში, ყველა საჭირო დოკუმენტაცია (წესდება, პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილება, დირექტორის თანხმობა და იურიდიულ მისამართად უძრავი ქონების განსაზღვრის თაობაზე თანხმობა) აუცილებლად უნდა იყოს წარდგენილი ქართულ ენაზეც.

მარიამ ლაბარტყავა