საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 12 ოქტომბრის №2კ-67აპ.-14 განაჩენი

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლი და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-18 მუხლი ითვალისწინებს პრინციპს, განმეორებით მსჯავრდების აკრძალვის შესახებ. აღნიშნული პრინციპი ნიშნავს იმას, რომ პირი ერთსა და იმავე დანაშაულისთვის ორჯერ ვერ დაისჯება.

საინტერესოა, ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ მაგალითად, თუ პირმა ერთი და იგივე ბინა რამდენიმეჯერ გაძარცვა, იგი მხოლოდ პირველ ჯერზე დაისჯება.

აღნიშნულთან დაკავშირებით საქართველოს უზენაესი სასამართლო ერთ-ერთ განაჩენში (2კ-67აპ.-14) იშველიებს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტებას, რომ აკრძალულია პირის სისხლისსამართლებრივი დევნა ან გასამართლება ხელმეორედ, ისეთი დანაშაულისთვის, რომელიც გამომდინარეობდა იდენტური ან არსებითად მსგავსი ფაქტებიდან. ეს ნიშნავს იმას, რომ პირს ერთსა და იმავე დროსა და სივრცეში ჩადენილი ერთი დანაშაულისთვის ორჯერ ვერ გაასამართლებენ.

მაგალითად, ლუკამ ანას განზრახ უკანონოდ მიჰყიდა შიდსით დაავადებული ადამიანის სისხლი. ანამ გადაისხა „დაავადებული სისხლი“. ლუკას კი პატიმრობა შეუფარდეს მხოლოდ სისხლით ან სისხლის კომპონენტებით უკანონო ვაჭრობის საფუძვლით. შემდგომში იგი ვეღარ დაისჯება შიდსის შეყრისათვის, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ გამოიკვეთება დანაშაულის დამადასტურებელი მტკიცებულებები.

განმეორებით მსჯავრდების აკრძალვის პრინციპი გულისხმობს სწორედ იმას, რომ მას შემდეგ, რაც პირის მიმართ გამოტანილი განაჩენი შევა კანონიერ ძალაში, მის მიმართ იგივე ფაქტზე ხელახალი სისხლისსამართლებრივი დევნა ან დასჯა არ განხორციელდება.

ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაში ჩამოთვლილია ევროსასამართლოს ის კრიტერიუმები, რომლებიც უნდა იქნეს მოშველიებული, ერთი და იმავე დანაშაულისათვის მსჯავრდების საკითხის გადაწყვეტისას, კერძოდ:

ა) იყო თუ არა გამოყენებული პირის მიმართ სისხლისსამართლებრივი ხასიათის სანქცია/პროცედურები;

ბ) იყო თუ არა ერთი და იგივე ის ქმედებები, რომლისთვისაც დაიწყეს პირის სისხლისსამართლებრივი დევნა;

გ) არსებობდა თუ არა საბოლოო გადაწყვეტილება (ანუ იყო თუ არა პირი გამართლებული ან გამტყუნებული);

დ) არსებობდა თუ არა სამართალწარმოების გამეორება (ანუ ერთსა და იმავე ფაქტზე სამართალწარმოება მეორედ დაიწყო თუ არა);

ამდენად, საქართველოს კონსტიტუციისა და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი იზიარებს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის პრინციპს, რომ აკრძალულია ერთსა და იმავე ფაქტზე პირის დასჯა სხვადასხვა საფუძვლით, სხვადასხვა დროს. პირი მეორედ ვერ დაისჯება, იმის მიუხედავად, პირველად გაამართლეს თუ გაამტყუნეს იგი.  

ნინო ბერიძე